Jureren van een online versus traditioneel solistenconcours

Als eenkoppige jury blijf je door de veelzijdige en afwisselende filmpjes wakker. De één zit tussen de koeien te spelen, bij de ander fluit de kanarie enthousiast mee of zijn ze op de achtergrond het huis aan het verbouwen. Een muzikale bloedlijn; opa, mama en (klein)kind die een trio spelen of een moeder die halverwege de tweede stem meespeelt. Alle deelnemers stelden zichzelf voor en vertelden iets over de gekozen muziek. De organisatie had per afdeling een prijs voor de hoogst scorende deelnemer beschikbaar gesteld. Ik heb op vijf rubrieken cijfers gegeven, maar het is eerlijk gezegd appels met peren vergelijken. De een speelt op de slaapkamer met een erbarmelijke akoestiek, terwijl de ander in de heerlijk galmende akoestiek van een kerk staat te spelen. …en daarnaast nog het verschil in geluids- en videokwaliteit. Jammer genoeg speelde meer dan vijftig procent van de deelnemers zonder begeleiding …dan mis je het samenspel en de context van de muziek. De solisten met en zonder begeleiding waren overigens in afzonderlijke groepen ingedeeld.

Als jurylid zit je zo’n lange dag in een soort bubbel. Je beleeft in je eentje (met de concours-secretaris op de achtergrond) een solistenconcours met maar liefst zestig solisten. Zo’n groot deelnemersveld is tijdens een traditioneel festival eigenlijk al te veel …en online is het op één dag bijna niet te doen. Ik ben van 10.00-23.00 uur vrijwel continu bezig geweest. Tijdens een traditioneel concours schrijf je het verslag grotendeels tijdens het optreden. Dat betekent dat de muziek gedeeltelijk op de achtergrond klinkt, want tegelijkertijd kijk je regelmatig in de partituur en concentreer je je op het schrijven van commentaar.

In de online-opzet heb ik eerst naar de solisten geluisterd (en gekeken!). Daarna kon ik in alle rust een verslag schrijven en cijfers toekennen. Van een aantal optredens heb ik (gedeelten van) de video nogmaals beluisterd. Enerzijds om mijn bevindingen te checken en anderzijds om tijdens een competitief concours te constateren of mijn waardering juist is ten opzichte van de andere deelnemers in dezelfde divisie. Het is net als bij sport een ‘replay’, dit is absoluut een voordeel van dit online gebeuren. Als je met meerdere juryleden zou werken, dan is zo’n replay feitelijk onmisbaar.

Met name de beginners spelen korte stukjes. Tijdens een traditioneel solistenconcours gebeurt het regelmatig dat de volgende solist alweer klaar staat, terwijl je nog aan het verslag van de voorgaande solist moet beginnen. Daar heb je tijdens een online concours geen last van. Je kunt je opmerkingen en de becijfering in alle rust afwegen. Je kunt zelf bepalen wanneer je aan een pauze of break toe bent. Ik heb een paar keer een ommetje van tien minuten gemaakt. Je blijft dan heerlijk in je bubbel zitten en je hoeft geen ‘verplichte’ gesprekjes te voeren met festivalbezoekers, bestuurders en deelnemers.

Het corona-tijdperk heeft ook positieve ontwikkelingen gebracht

De camera was ingezoomd op de solisten daardoor zat ik net als een docent boven op het musiceren. In de verslagen kon ik daarom nog gedetailleerder aanwijzingen geven m.b.t. de adem- en speeltechniek. Ik heb de meeste solisten geadviseerd om hun optreden, in combinatie met mijn opmerkingen, nog eens (met de docent) te beluisteren. Een van de conclusies van deze online-ervaring is dan ook het belang en voordeel van een video-opname. Ook traditionele solistenconcoursen moeten wat mij betreft in het vervolg op video worden vastgelegd. Solisten kunnen hun optreden dan met feedback van de jury beluisteren, bekijken en analyseren.

Ik heb afgelopen zaterdag mijn verslagen in Word getypt. Een volgende editie zou ik kiezen voor handgeschreven verslagen …daarin kan ik me beter uitdrukken. Bovendien is het eenvoudiger om muzieksymbolen, motieven, illustraties, etc… toe te voegen. Anderzijds kun je in digitale verslagen (achteraf) commentaar verwijderen, aanpassen en toevoegen. In een aantal verslagen heb ik zelfs nuttige links toegevoegd, die met een muisklik op het scherm van de solist verschijnt.

Dit bizarre corona-tijdperk, met al haar beperkingen, heeft naar mijn mening ook positieve ontwikkelingen gebracht. Dit online solistenconcours is daar een voorbeeld van. Ik hoop en verwacht dat door deze proefballonnetjes de traditionele (solisten)concoursen kritisch tegen het licht worden gehouden. Daardoor zullen er nieuwe vormen ontstaan, vermenging van traditioneel, fysiek met de nieuwe evoluties. Die ontwikkelingen hingen overigens al jaren in de lucht, maar zijn nu in een stroomversnelling terechtgekomen.

Niemand weet hoelang deze lockdown en de gevolgen van covid-19 nog zullen duren. De kans is groot dat we het komende jaar en wellicht nog langer op anderhalve meter zullen moeten musiceren. Door dit online solistenconcours is het me nog meer bewust geworden hoe belangrijk een stip aan de horizon is. Het federatiebestuur, de deelnemers en de docenten waren het daar unaniem over eens. Als jurylid stel ik me deze keer niet de vraag of ik goed geoordeeld heb, omdat het appels met peren vergelijken was. We hadden een gezamenlijk doel, een stip aan de horizon. En dankzij die stip was er weer zicht op een muzikaal optreden. We hebben ouderwets genoten van een nieuwe, alternatieve vorm van musiceren en luisteren naar muziek. Ik moedig daarom alle muziekverenigingen, -federaties en -organisaties aan om dit online-concept uit te proberen en te ervaren. Ik denk graag mee in de ontwikkeling van nieuwe concepten.

09-02-2021